فتنه در نگاه امیرالمومنین علی علیه السلام - خطبه 93 نهج البلاغه

خطبه 93 نهج البلاغه؛ خصوصیات فتنه
متن کامل خطبه و ترجمه آن

بعد از حمد و ثنای الهی ( فرمودند ): ای مردم من چشم فتنه را کور کردم – و کسی جز من بر این کار جرأت نداشت – بعد از آن که ظلمت فتنه ها، در همه جا گسترده شد و به آخرین درجه ی شدت رسید!

از من سوال کنید ( و آنچه را می خواهید درباره سرنوشت خود و آینده از من بپرسید ) پیش از ن که مرا از دست دهید. سوگند به کسی که جانم در دست قدرت اوست! از هیچ حادثه ای که از امروز تا دامنه ی قیامت واقع می شود از من سوال نمی کنید ( مگر این که پاسخ آن را آماده دارم ) و و همچنین درباره ی هیچ گروهی که حتی یک صد نفر را هدایت یا گرماره می کند، پرسشی نمی کنید مگر این که از دعوت کننده، رهبر و کسی که آن ها را به پیش می راند و از جایگاه خیمه و خرگاه و محل اجتماع آن ها و کسانی که از آن ها کشته می شوند یا به مرگ طبیعی می میرند ( از همه این ها شما را آگاه می سازم ) و اگر مرا از دست دهید سپس ناراحتی های زندگی و مشکلات بر شما فرو بارد ( و برای یافتن راه حل به این و آن متوسل می شوید ) بسیاری از پرسش کنندگان سر به زیر می افکنند و در حیرت فرو می روند ( چرا که پاسخگویی برای این سوالات نمی  باشد ) و بسیاری از مسئولان ( و آن ها که مورد پرسش واقع می شوند ) از پاسخ فرو می مانند. این حوادث و بلاها هنگامی روی می دهد که جنگ بر شما طولانی شود و ( برای درهم کوبیدن شما ) دامن به کمر زند و دنیا آنچنان بر شما تنگ گردد که ایام بلا را بسیار طولانی بشمرید و سخت بی تابی کنید ( و این وضع همچنان ادامه می یابد ) تا زمانی که خداوند، پرچم فتح و پیروزی را برای باقی مانده نیکان شما به اهتزاز درآورد!

هنگامى که فتنه ها روى مى آورد به شکل حق خودنمایى مى کند و هنگامى که پشت مى کند (مردم را از ماهیّت خود) آگاه مى سازد. در حال روى آوردن ناشناخته است و به هنگام پشت کردن شناخته مى شود; مانند گرد بادها به بعضى از شهرها اصابت مى کند و از بعضى مى گذرد.

آگاه باشید! وحشتناکترین فتنه ها براى شما از نظر من، فتنه بنى امیّه است! چرا که فتنه اى است کور و تاریک; و حکومت آن فراگیر است (و همه تحت فشار آن حکومت ظالم قرار مى گیرند،) ولى بلاى آن ویژه گروه خاصّى است، هر کس در آن فتنه بصیر و بینا باشد (و با آن به ستیز برخیزد) بلا دامان او را مى گیرد. و هر کس در برابر آن نابینا باشد، بلائى به او نمى رسد. به خدا سوگند! بعد از من، بنى امیّه را براى خود زمامداران بدى خواهید یافت! آنها همچون شتر شرور و بدخویى هستند که صاحب خود را گاز مى گیرد; با دست خود بر سر او مى کوبد و با پا او را دور مى سازد. و از دوشیدن شیرش او را منع مى کند. آنها به این وضع ادامه مى دهند. (و نیکان و مجاهدان را نابود مى کنند)، مگر اینکه برای آن ها منفعتی داشته باشند، یا لااقل ضررى به آنها نرساند. 

بلا و ستم هاى آنها نسبت به شما نیز همچنان ادامه خواهد یافت تا آنجا که (هیچ پناهگاهى نیابید و) استمداد شما از آنها به استمداد برده اى مى ماند که در برابر ظلم مالک خویش، از او کمک بطلبد; یا همچون دوستى که از (تعدّى و احجاف دوست خود) به او پناه برد. (آرى!) فتنه هاى آنها پشت سر یکدیگر بر شما وارد مى شود; با قیافه اى زشت و ترسناک و همراه پاره اى از آداب و رسوم جاهلیّت; در آن زمان نه راهنمایى در آن میان خواهد بود و نه پرچم نجاتى!

هنگامى که آن فتنه هاى کور و تاریک و ظلمانى روى آوَرَد، ما اهل بیت از آن برکناریم و در آن زمان دعوت به حکومت نمى کنیم; (این فتنه ها همچنان ادامه نمى یابد) و بعد از مدّتى خداوند آنها را از شما جدا مى سازد; همچون جدا کردن پوست از گوشت! این کار به وسیله کسانى انجام مى شود که ذلّت را بر آنها تحمیل مى کنند و آنها را (به سوى مرگ و نیستى) مى رانند و جام تلخ بلا را در کامشان فرو مى ریزند; جز ضربه شمشیر، چیزى به آنها نمى دهند و جز لباس ترس و وحشت بر آنها نمى پوشانند! در آن زمان، قریش دوست دارد، دنیا و آنچه را در دنیاست از دست بدهد، تا یکبار دیگر مرا ببیند (و رهبرى مرا بپذیرد) هر چند زمان آن کوتاه باشد، به اندازه کشتن شترى، تا چیزى را از آنها بپذیرم که امروز کمى از آن را مى خواهم و آنها نمى دهند.