باسمه تعالی
در کتب اهل سنّت (و مسلماً در کتب شیعیان) روایات بسیاری وجود دارد که پیامبر اسلام صل الله علیه و آله مصادیق اهل البیت را به وضوح مشخّص کرده اند و آنان را مختص به پنج تن آل عبا علیهم السلام دانسته اند و در برخی دیگر به صراحت وجود همسرانشان را از مصادیق «اهل البیت» نفی کرده اند.
به عنوان مثال طبری در تفسیرش در ذیل یکی از اقوال بعضی از این روایات را آورده است:
حدثنی محمد بن المثنى، قال: ثنا بکر بن یحیى بن زبان
العنزی، قال: ثنا مندل، عن الأعمش، عن عطیة، عن أبی سعید الخدری، قال: قال رسول
الله صلى الله علیه و سلم:" نزلت هذه
الآیة فی خمسة: فی، و فی علی، و حسن، و حسین رضی الله عنه، و فاطمة رضی الله
عنها" إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ
لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً.
{ترجمه: این آیه درباه ی پنج نفر نازل شده است: درباره ی علی، و حسن و حسین رضی الله عنه و فاطمه رضی الله عنها "خداوند فقط میخواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد"}
+
حدثنا
ابن وکیع، قال: ثنا محمد بن بکر، عن حماد بن سلمة، عن علی بن زید، عن أنس أن النبی
صلى الله علیه و سلم کان یمر ببیت فاطمة ستة
أشهر، کلما خرج إلى الصلاة فیقول:" الصلاة أهل البیت" إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ
أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً
{ترجمه: از انس بن مالک: پیامبر به مدّت شش ماه، هرگاه میخواستند برای نماز از منزل خارج میشدند، وقتی به منزل فاطمه میرسیدند میفرمودند:"نماز ای اهل البیت!" "خداوند فقط میخواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد"}
+
حدثنا أبو کریب، قال: ثنا حسن بن عطیة، قال: ثنا فضیل بن
مرزوق، عن عطیة، عن أبی سعید عن أم سلمة زوج
النبی صلى الله علیه و سلم أن هذه الآیة نزلت فی بیتها إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ
أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً
قالت: و أنا جالسة على باب البیت، فقلت: أنا یا رسول الله أ لست من أهل البیت؟
قال:" إنک إلى خیر، أنت من أزواج النبی صلى الله علیه و سلم" قالت: و فی
البیت رسول الله صلى الله علیه و سلم و علی و فاطمة و الحسن و الحسین رضی الله
عنهم.
{ترجمه: از أمّ سلمه همسر رسول الله صل الله علیه و سلّم درباره ی این آیه که در خانه ی او نازل شده است إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ
أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً نقل شده است: من دَمِ درب خانه نشسته بودم و گفتم: من یا رسول الله آیا از اهل بیت نیستم؟ ایشان فرمودند: تو خوب هستی، تو از همسران پیامبر هستی. در حالی که در خانه فقط رسول الله صل الله علیه و سلم و علی و فاطمه و الحسن و الحسین رضی الله عنهم بودند.}
جامع البیان فى
تفسیر القرآن، ج22، ص: 6 و 7
منابع دیگر:
المصنف،ج7ص572
؛ مسند الامام احمد بن حنبل،ج6 ص292؛ کتاب الاوائل ص 287؛ سنن الترمذی ج 5 ص30
ح3258، ص 328 ح 3875، نسائی، السنن الکبری، ج5 ص 108 ح 8399 ؛ تفسیر الطبری، جامع
البیان ج10 ص 296؛ مشکل الآثار
ج1 ص 332؛
ابن ابی حاتم رازی، تفسیر القرآن العظیم ج 9 ص 3132؛ المعجم الکبیر ج3 ص 52 ح2662،
ص 54 ح2666، ص 56 ح 2673، ج9 ص 26،ج23 ص249،286،333،357؛ المعجم الأوسط ج3 ص380؛
المعجم الصّغیر ج1 ص 135؛ المستدرک علی الصحیحین ج3 ص146؛ الکشف و البیان (تفسیر
الثعلبی) ج8 ص 4342؛ السنن الکبری، بیهقی ج2 ص150؛ الاستیعاب ،ج3 ص1100؛ اسباب
نزول القرآن ،ص368،369 ح 696 و 697 تاریخ مدینة دمشق ج13 ص 205 و 206 ج14 ص
137و138 و 143و 144و 145و 146و 147، ج42 ص 112؛
اسد الغابة ج 5 ص 521 و 589؛ فرائد السمطین، ج1 ص 312-318 ؛التسهیل ج2 ص 137؛ سیر
اعلام انبلاء ج10 ص 347؛ تاریخ الاسلام ،ج3 ص46؛ نظم درر السمطین ص 238؛ الوافی
بالوفیات ج21 ص 179؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج3 ص 493و 494؛ مجمع الزوائد،
ج 9 ص 67؛ الإصابة ج8 ص 265، الدّرر المنثور، ج6 ص 604.
نکته: احادیثی که در آن همسران پیامبر صل الله علیه و آله را هم جزء اهل بیت شمرده میشوند، یا سند ضعیفی دارند و یا به خاطر تعارض با احادیث بسیار زیادی که همسران پیامبر صل الله علیه و آله را به صراحت از مصادیق «اهل بیت» خارج میکنند، کنار گذاشته میشوند
